Effe

 "EFFE" is de titel van een autobiografisch boek dat ik een paar jaar geleden heb geschreven voor mijn gezin. Waarom? Ik had zelf veel vragen over mijn eigen vader. Vragen die ik niet meer kon stellen en hij niet kon of wilde beantwoorden.

Er zijn wellicht ook vragen over mij. Ik wil graag dat mijn kinderen niet voor dit dillema komen te staan. Hoe zou ik als vader zijnde, het hebben gedaan, opgelost? Het boek is natuurlijk privé. De muziek is vrij te beluisteren via onderstaande linken.

Het boek heb ik volgens een bepaald proces geschreven: met 3 verschillende invalshoeken. 

1. Wat waren/zijn de feiten? Zo objectief mogelijk beschreven als maar kan.
2. Hoe voelde ik mij daar toen onder? Tijdens die gebeurtenissen? 
3. Hoe kijk ik er nu op terug?

Het boek is vooral geschreven met punt 1 en 3 als leidraad. Feiten en reflectie op die feiten. Dat is het gemakkelijkste.

Het uitdrukken van gevoelens is hele andere koek. Daar komen allerlei fysieke, geestelijke, zintuigelijke waarnemingen en ervaringen bij kijken die niet zo makkelijk in woorden te vangen zijn en tijdens het schrijven voor emotionele momenten zorgen. Voor dit aspect "hoe voelde ik mij eronder" gebruik ik vooral muziek om die emoties uit te drukken. Vandaar dit muziekwerk als aanvulling op het boek.  

Uitleg over de naam "EFFE" 

Effe is natuurlijk een verbastering van "even". Effe dit, effe dat. Even dit, even dat. Past wel bij mijn karakter. Maar het is ook een fonetische vorm voor de letters "FV" die staan voor Fred Vogels. In de muziek gebruik ik het thema met de noten e-f-f-e naast een thema in de trompet. Hier en daar zijn er verwijzingen naar het boek. Het gaat er voor de luisteraar om vooral eigen associaties te maken.

Het trompetthema is de rode draad waarin ik mijzelf symboliseer, op zoek naar harmonie: "melodie zoekt harmonie"  

De Muziek

De muziek is een aaneenschakeling van een aantal gebeurtenissen uit het boek. Mijn manier om uitdrukking te geven aan mijn gevoelens in al die jaren. Een tijdspanne vanaf mijn geboorte tot het moment dat het boek af was.

De film

De film is een rondwandeling door de stad: "mensen kijken naar mensen" Of juist niet naar elkaar. Een omgeving waar je je verbonden of eenzaam voelt. 

De slotscène is gelukkig "eind goed, al goed" Een proces waar ik het liefste Viktor E. Frankl aanhaal: Hij geloofde dat hij het lijden kon beëindigen door het volledig objectief te ervaren (uit: "De zin van het bestaan"). Maar ook: je hebt altijd een keuze. Onder alle omstandigheden. Kiezen voor je eigen waardigheid.

Video:

Alleen muziek: 

Karlheinz Stockhausen

Karlheinz Stockhausen is weer  hip. De uitvoering van zijn compositie Aus Licht met 500 musici en 4 helicopters trekt natuurlijk weer veel aandacht en subsidiegeld in het Amsterdamse. Ik geloof niet dat het in mijn woonplaats Dronten een doorslaand succes zal zijn. Zelfs niet op de Meerpaaldagen. Maar dat hoeft ook niet. 

Karlheinz Stockhausen is wereldberoemd. Zeker in de dagen (1981) dat ik hem bezocht in zijn villa op een berg (Kürten) in de buurt van Keulen. Ik was gevraagd - in de tijd dat ik veel regelde voor de Slagwerk(groep) Den Haag - door Holland Festivalbaas Frans de Ruiter om een werk van hemop de planken te krijgen. 

Over dit gebeuren kun je lang of kort zijn. Zoals het verhaal: zijn dochter Julika, toen ze twee jaar oud was, hoorde ineens allerlei geluiden in haar buik, en hij, Stockhausen grapte met haar, "je hebt muziek in je buik!" Zijn dochter barste in lachen uit en riep eindeloos "Muziek in de buik!" Haar lachen hield maar niet op zodat hij bezorgd over haar werd. Ze stopte pas met lachen nadat hij haar op bed legde, waar ze giechelend in slaap viel.

Ik heb een hele dag met hem gewerkt om hem en zijn stuk te begrijpen om het vervolgens te (laten) ensceneren: het laten maken van de pop door een Academie voor Beeldende Kunst, het aanschaffen van de speeldoosjes ergens in Zwitserland en het inhuren van acteur Reinier Heidemann als regisseur. Ik kende Reinier al van mijn tijd bij de Haagse Comedie. Reinier moest ons slagwerkers zover krijgen om naast het spelen van de muziek ook nog een hele theatrale act op te voeren, op basis van wat ik van Stockhausen die dag had geleerd. Ik heb Reinier ook nog gevraagd een ander werk te regisseren van Kagel. Een life uitzending van de VPRO, rechtstreeks uit Carré. Was toen ook wel even een dingetje. 

Voor Stockhausen werd een speciale privé- en tevens persuitvoering georganiseerd in Bellevue (A'dam). Je kunt het geloven of niet, Karlheinz zat te huilen in de zaal. Vandaar zijn nogal persoonlijke opdracht in mijn speelpartituur. 

Vraag je aan me: vind je het mooi? Zo luisterend, zonder te kijken naar alle poespas is het best aangenaam. 

https://www.youtube.com/watch?v=uqlMEhGlc6Y&  uitvoering door een collega groep. Ik herinner me dat ik de gongpartij speelde.

https://nl.wikipedia.org/wiki/Karlheinz_Stockhausen

Ik heb ((g)een) absoluut (geen) gehoor

De titel van dit artikeltje bestaat eigenlijk uit 3 zinnen:

• Ik heb een absoluut gehoor
• Ik heb geen absoluut gehoor
• Ik heb absoluut geen gehoor

Onlangs keek ik naar een aflevering uit 2014 Universtiteit van Nederland over het fenomeen absoluut gehoor. link. Ik werd daardoor getriggerd omdat er een hoop niet ter zake doende dingen langskwamen. Dat niks met absoluut gehoor te maken heeft. 

Wiki zegt over absoluut gehoor het volgende: "Een absoluut gehoor (soms ook perfect gehoor genoemd, wat niet helemaal hetzelfde is) is het vermogen van een luisteraar om tonen muzikaal te benoemen zonder eerst een referentietoon te hebben gehoord. Het absoluut gehoor komt slechts bij een minderheid van de muzikale luisteraars voor en kan variëren wat betreft nauwkeurigheid en toepassingsgebied". Anders gezegd: iemand kan de toonhoogte herkennen en benoemen. "Dit is een Fis, of een D, enz." Maar daarvoor moet de persoon wel een instrument kennen die tonen produceert en dan kan hij de notennamen uit het hoofd bepalen. 

Wat Wiki zegt is dus ook niet helemaal waar: Er is geen relatie van iemand met een een absoluut gehoor en zijn/haar muzikaliteit. Absoluut gehoor is een fenomeen die een ieder kan hebben zonder ooit een instrument gespeeld te hebben of toonhoogte kan herkennen bij de notennaam. Er zijn dus ook mensen met een absoluut gehoor die helemaal niet een bijzondere muzikaliteit vertonen en het meestal van zichzelf niet weten. Het is een fysiek fenomeen dat zich in de hersenen afspeelt bij een klein deel van de mensheid. 

Een bijzonder voorbeeld van iemand die een absoluut gehoor heeft én geleerd heeft de noten te benoemen tot in het extreme (ook elk denkbaar akkoord of cluster) is dit jongetje: link 

Het hebben van een absoluut gehoor is niet altijd handig, tenzij je componist bent en de muziek al in je hoofd hoort en bij notennaam kunt reproduceren. Voorbeelden genoeg in de literatuur zoals Beethoven die zijn muziek hoorde in zijn hoofd, terwijl hij op het laatst al stokdoof was. Hij herkende de notennamen en schreef ze op.

Ik ken ook mensen met een absoluut gehoor waarbij ze alles een halve toon lager horen. Dat kwam omdat hun eerste referentie, het leren van de notennamen, gebeurde op een piano die een halve toon te laag stond. Bekend ook  zijn musici met een absoluut gehoor die barokmuziek spelen. Ook die stemming (toonhoogte-notennamen) zijn anders dan de huidige. Allemaal lastig dus.

Om het nog wat ingewikkelder te maken: er zijn mensen met een absoluut gehoor die niet de samenhang van akkoorden herkennen (tonica-subdominant-dominant relaties) maar alleen muziek kunnen herleiden aan de afzonderlijke noten. Die missen het "geheim" van de muziek. De relatie tussen melodie en harmonie. En harmonie als fenomeen. Zoiets als kijken naar een Rembrandt en alleen de kleurnummers kunnen reproduceren.

Er bestaat ook het fenomeen relatief gehoor. Wiki: "Een relatief gehoor is het vermogen om de relatie tussen twee of meer gegeven tonen op het gehoor te herkennen. Men noemt het 'relatief' omdat iedere nieuwgevonden toonafstand of toonhoogte is afgeleid of in betrekking staat met andere tonen. Het relatieve gehoor is als aanleg aangeboren en kan door oefening ontwikkeld worden. Door het brede publiek wordt absoluut gehoor als een bewijs van muzikaliteit gezien. In werkelijkheid is er geen aantoonbaar verband. Absoluut gehoor zegt namelijk niks over de relaties tussen de tonen die uiteindelijk de muzikale constructie en dus de betekenis bepalen. Het relatieve gehoor daarentegen is daadwerkelijk van groot belang voor de muzikant.". 

Gek genoeg klopt dit ook niet helemaal: een relatief gehoor kan ontwikkeld worden, maar de mate waarin, wordt bepaald door de aanleg. Ehh..Ook daar zijn dus wel de nodige anekdotes te vertellen van conservatoriumleerlingen die deze training niet of nauwelijks volbrachten en desondanks uitstekende musici werden. Omdat ze een perfect gehoor hadden voor hun instrument.

Trouwens dat belang voor een goed relatief gehoor is niet alleen voor musici, maar meer nog voor componisten. Componisten die bij gebrek aan een absoluut gehoor toch mooie muziek schrijven. Of voor producenten/dirigenten die muziek "herkennen" door hun samenhang. De regisseur die de muziek kiest als soundtrack voor onder een film. Ook daar zijn wel wat spannende verhalen over te vertellen. Eigenlijk iedereen die iets met muziek doet.

Je mag dus blij zijn met een goed relatief gehoor. Met een goed relatief gehoor kun je - nadat je een noot gehoord hebt bij notennaam - de rest van de noten "op je gehoor" bepalen door middel van intervallen (afstand tussen twee noten en akkoorden). Je hoort ook de relatie tussen de akkoorden. Die training vormt een onderdeel van een muziekstudie. Het verschil in kwaliteit van een relatief gehoor zijn hetzelfde als bij absoluut gehoor"

• Ik heb een goed relatief gehoor
• Ik heb een slecht relatief gehoor
• Ik heb geen relatief gehoor

Muzikaliteit van een persoon helpt nu wel: een muzikaal iemand heeft meestal ook een goed relatief gehoor en/of kan het minstens ook leren door training (solfège).

Of je maakt je helemaal niet druk over wat je hoort: je fluit het melodietje feilloos mee, je speelt foutloos mee in je kamer op je gitaar op Spotify. Je doet op je "gevoel" wat juist is. Met of zonder absoluut gehoor, maar in ieder geval wel met een goed relatief gehoor. Zo verbaasde ik mij menigmaal hoe mijn kinderen complexe melodieen tot in de perfectie wisten te onthouden. Eigenlijk iedereen die iets met muziek doet heeft zo zijn manieren om de muziek "eigen" te maken. Wat dat nu precies is, daar zijn de geleerden nog lang niet uit.

portret

Portret van Hilke en Fred gemaakt op de K10D in Bergen door Piet Groenendijk.

{2jtoolbox photogallery id:50}

Deze fotoserie is natuurlijk flauwekul. Ik heb deze foto's gemaakt met behulp van Photoshop en 3 foto's van Piet Groenendijk die op het strand van Bergen aan Zee staat te schilderen. Dus de naam Piet Groenendijk klopt. De periode klopt ook: het was tijdens de KunstTienDaagse in Bergen. 

Wat niet klopt zijn de afbeedingen op de schilderijen:

Foto 1: Een leeg schilderij met roze ondergrond. Zijn schilderij was niet leeg en zijn arm (zie foto 3. Deze foto is dezelfde als foto 1) heb ik vervangen door de achtergrond van het terras. Dat was een heel gepriegel.

Foto 2: Op deze roze ondergrond suggereer ik het opzetten van een schilderij.  

Foto 3: Dezelfde foto als foto 1. Maar nu met arm van Piet (dat kan je zien aan de man die wegloopt). De contouren van het schilderij worden zichtbaar.

Foto 4: Het schilderij krijgt steeds meer zijn vorm en je ziet Piet schilderen met de kwast op het doek. Het perspectief maken (scheeftrekken) van het schilderij/foto was wel een dingetje.

Foto 5: In zijn strandtentje maakt Piet de foto af (detail: het schilderij is twee keer zo klein, de foto is van een ander moment). 

Foto 6: Het schilderij is af. Detail: de foto is gemaakt  op een zomervakantie. 

So Sweet (private)

You are so sweet.

Een hommage dmv film en muziek aan Hilke Ingelse, de mooiste vrouw van de wereld, mijn lieve partner, moeder van mijn kinderen, vriendin, maatje door dik en dun. Oprecht sweet.

Ik heb de beelden al tientallen keren gezien in de loop der jaren. Vandaar dat ik er nu iets van wilde maken. Een filmpje met muziek. Ik weersta alle vormen van kritiek omdat niemand uiteindelijk kan voelen wat ik voel. Ja, een beetje door dit filmpje. Maar iedereen heeft al dan niet zijn eigen ervaringen, zijn of haar eigen liefdes. Ik gun iedereen een dergelijke ervaring. Als men dat zou willen of zoeken. 

Hoe zat dat nou, met mijn vader?

Zoals zo vele tweede generatie na-oorlogse kinderen (ik ben geen slachtoffer, wat sommigen graag mogen gebruiken om zichzelf meer status te geven) waren de verhalen van de ouders die de oorlog hadden overleefd, spaarzaam. Over wat ze mee hadden gemaakt. Zo ook van mijn vader. 

Een telefoontje met mijn nog levende tante, zus van vader, leerde mij dat hij, mijn vader, zich vrijwillig had aangemeld voor de Duitsers. Niet om te collaboreren, maar om sancties voor de rest van de familie te voorkomen. Het eerste bewijs voor mij dat er iets aan de hand was, als jong kind, was zijn geamputeerde pink (bovenste kootje). Geamputeerd vanwege fijt (Paronychia). Hij mocht terug naar Nederland om zich te laten behandelen, maar als hij niet terugkeerde, zouden zijn collega's worden geëxecuteerd. Dat heeft hij natuurlijk gedaan. Hij was in Kassel tewerkgesteld voor de zgn. Arbeitseinsatz. Hij keerde aan het eind van de oorlog terug naar Nederland. Zijn moeder of vader zei: "O, ben je er weer, daar hangt je schort. Ga maar aan het werk". Het was zoals zovelen, die terugkeerden uit de oorlog, overkwam.

In Dronten ontmoette ik een Airgunner, Harry Irons. We spraken lang over zijn ervaringen in WWII. En zijn frustratie dat hij jarenlang was genegeerd vanwege zijn rol in WWII. Bombarderen van burgerdoelen. Zijn verhaal begreep ik, want immers hij was niet verantwoordelijk voor bombardementen op Neurenberg of zijn bombardementen op Kassel waar mijn vader verbleef. 

Mijn vader werd gedwongen om de lijken te bergen uit de schuilkelders. Zoals mijn vader vertelde: "iedereen was gestikt, ik moest ze opruimen".

Ik kon dat niet rijmen met mijn idee over bombardementen. De grote branden waarbij vele burgerslachtoffers vielen. Verbrand, onherkenbaar. Hier ging het om mensen die herkenbaar waren, in een enkel geval nog leefden.

Over die ervaring van mijn vader heb ik een muziekstuk "Moving Spirits" geschreven, nu verwerkt in deze film: https://vimeo.com/226113289.

Het verhaal bleef knagen totdat ik niet zo lang geleden een bezoek bracht aan de EOD. Ze ruimen bommen op en ze geven mensen weer een naam: https://anderetijden.nl/programma/1/Andere-Tijden/aflevering/752/Ik-wil-weten-wie-je-bent. Fantastisch werk!

Onderstaand filmpje - met mijn Iphone - gaf mij antwoord op het verhaal van mijn vader dat ik nooit had begrepen. Hoezo gestikt? Dat kan toch niet met al die bommen! 

I dreamt that I dwelt in marble halls

I dreamt that I dwelt in marble halls. Een melodie die ik ooit ergens in de verte/verleden hoorde en jaren naar op zoek ben geweest, naar wie dat had gemaakt en gezongen. Zo'n prachtige melodie! Ik kijk heel graag naar oude films en luister nog liever naar de filmmuziek uit die tijd. De meesters van de filmmuziek leefden namelijk toen, in de dertiger en veertiger jaren. Opvolgers zijn natuurlijk giganten als John Williams en al die anderen. Maar het blijven natuurlijk de mensen als Max Steiner voor het oorspronkelijke gevoel, die kom je niet meer tegen. Dit filmpje is overigens niet gecomponeerd door Max Steiner maar door Michael Balfe. Hij componeerde deze prachtige melodie. Hij was in 1870 al dood dus de muziek is van voor die tijd. Ik vond de oude partituur of tenminste een transcriptie daarvan nog op internet. 

Op het filmpje zie en hoor je Rosina Lawrence en Thelma Todd, twee schitterende vrouwen.

Rosina zong het lied (de echte zangeres in de film) en Thelma acteerde de rol in The Bohemian Girl. Samen met de Dikke en de Dunne, Stan Laurel en Oliver Hardy. 
Ik heb lang gezocht naar andere uitvoeringen, maar ondanks klinkende namen kunnen zij er niet aan tippen.

De dame in de film (Thelma Todd) werd kort voor het uitbrengen van de film vermoord. Ze heeft het succes nooit mogen meemaken. Wel wrang om zo te kijken naar deze 29 jarige schoonheid.

Rosina Lawrence heeft een mooie carriere gehad maar heeft eigenlijk nooit de credits gekregen voor haar fantastische uitvoering in deze film.

En over Laurel and Hardy. In het kielzog van Charly Chaplin hebben ze op mij minstens zo veel indruk gemaakt. The Bohemian Girl staat ergens op YT.

Iedereen mag hopen dat hij/zij in zo'n droom mag voorkomen. Dan is je leven pas echt geslaagd. Heb je de liefde gekend.

De tekst:

I dreamt that I dwelt in marble halls,
With vassals and serfs at my side,
And of all who assembled within those walls,
That I was the hope and the pride.

I had riches all too great to count, 
and a high ancestral name;
But I also dreamt, which pleased me most,
That you lov'd me still the same...

That you lov'd me, you lov'd me still the same,
That you lov'd me, you lov'd me still the same.

I dreamt that suitors sought my hand;
That knights upon bended knee,
And with vows no maiden heart could withstand,
They pledg'd their faith to me;

And I dreamt that one of that noble host
Came forth my hand to claim.
But I also dreamt, which charmed me most,
That you lov'd me still the same...

That you lov'd me, you lov'd me still the same,
That you lov'd me, you lov'd me still the same.